Żelazo jest niezbędnym pierwiastkiem dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Odgrywa kluczową rolę w transporcie tlenu, produkcji energii i wielu innych procesach metabolicznych. Niestety, niedobór żelaza jest powszechnym problemem dotykającym ludzi na całym świecie, zwłaszcza kobiety, dzieci i osoby starsze.
Niedobór żelaza może prowadzić do anemii, osłabienia, zmęczenia, zaburzeń koncentracji, a w skrajnych przypadkach nawet do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Dlatego też ważne jest zrozumienie głównych przyczyn niskiego poziomu żelaza, aby móc skutecznie im przeciwdziałać.
Niewystarczająca podaż żelaza z dietą
Jedna z najczęstszych przyczyn niedoboru żelaza jest niedostateczne spożycie tego pierwiastka w diecie. Żelazo występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, ryby i jaja, a w mniejszych ilościach w roślinach strączkowych, orzechach, suszonych owocach i niektórych warzywach liściastych.
Osoby na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej, a także te, które spożywają niewiele produktów bogatych w żelazo, są szczególnie narażone na jego niedobór. Ponadto, żelazo z pożywienia roślinnego jest gorzej przyswajalne przez organizm niż żelazo z produktów zwierzęcych.
Utrata krwi
Kolejną istotną przyczyną niedoboru żelaza jest utrata krwi. Krew zawiera dużo żelaza, a jej nadmierna utrata prowadzi do znacznego ubytku tego składnika w organizmie.
U kobiet w wieku rozrodczym, jedną z głównych przyczyn niedoboru żelaza są obfite miesiączki. Także poród i urazy mogą powodować znaczną utratę krwi. U mężczyzn i kobiet po menopauzie, niedobór żelaza często wynika z krwawień z przewodu pokarmowego spowodowanych przez choroby, takie jak wrzody żołądka czy guzy jelita grubego.
Zaburzenia wchłaniania
W niektórych przypadkach organizm może mieć problemy z właściwym wchłanianiem żelaza z pożywienia, co prowadzi do jego niedoboru. Taka sytuacja może występować m.in. przy:
– Chorobach przewlekłych, takich jak celiakia, choroba Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, które utrudniają wchłanianie składników odżywczych.
– Zakażeniach pasożytniczych, np. glistą ludzką, które mogą powodować krwawienia w przewodzie pokarmowym i zaburzenia wchłaniania.
– Zabiegach chirurgicznych na żołądku czy jelitach, po których może dojść do zaburzeń wchłaniania żelaza.
Zwiększone zapotrzebowanie organizmu
W niektórych okresach życia zapotrzebowanie organizmu na żelazo jest większe, co może prowadzić do jego niedoboru, jeśli nie jest ono odpowiednio uzupełniane. Dotyczy to przede wszystkim:
– Kobiet w ciąży i podczas karmienia piersią, ponieważ potrzebują one większej ilości żelaza dla siebie i rozwijającego się dziecka.
– Dzieci w okresie intensywnego wzrostu, gdyż żelazo jest niezbędne do prawidłowego rozwoju.
– Osób uprawiających intensywny wysiłek fizyczny, ponieważ żelazo jest potrzebne do transportu tlenu do mięśni.
Czynniki genetyczne i choroby
W niektórych przypadkach niedobór żelaza może być spowodowany czynnikami genetycznymi lub chorobami. Przykładem jest niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (G6PD), który utrudnia przyswajanie żelaza z diety. Inną przyczyną może być talasemia – choroba dziedziczna powodująca nieprawidłową produkcję hemoglobiny.
Ponadto, niektóre choroby przewlekłe, takie jak niewydolność nerek, mogą prowadzić do niedoboru żelaza poprzez zmniejszenie wytwarzania erytropoetyny – hormonu stymulującego produkcję czerwonych krwinek.
Podsumowanie
Niedobór żelaza jest powszechnym problemem, który może mieć wiele różnych przyczyn. Najczęstsze z nich to niedostateczne spożycie żelaza w diecie, utrata krwi, zaburzenia wchłaniania, zwiększone zapotrzebowanie organizmu, a także czynniki genetyczne i choroby.
Identyfikacja i zrozumienie głównych przyczyn niedoboru żelaza jest kluczowe dla podjęcia odpowiednich działań profilaktycznych i leczniczych. Regularny kontakt z lekarzem, analiza diety oraz suplementacja najlepiej przyswajalnym preparatem żelaza mogą pomóc w utrzymaniu prawidłowego poziomu żelaza w organizmie i zapobiec potencjalnym skutkom jego niedoboru.
